U današnjem članku donosimo vam jedinstveni prikaz velikog istraživanja koje se bavilo genetskim poreklom stanovništva Balkana.
Studija sprovedena od strane tima sa Harvarda pružila je značajne uvide u to koliko su narodi poput Srba, Hrvata, Bosanaca i Albanaca međusobno povezani. Rezultati su pokazali da, uprkos savremenim kulturnim i nacionalnim razlikama, njihove genetske osnove su gotovo identične, što baca novo svetlo na istorijske migracije i mešanja naroda u ovom regionu.
- Jedan od ključnih istraživača, arheogenetičar Inigo Olalde, istakao je kako bi na osnovu genetskog materijala bilo gotovo nemoguće tačno odrediti da li neko pripada hrvatskom, srpskom ili drugom balkanskom narodu. On navodi da su Hrvat, Srbin i ostali termini više kulturne prirode, dok sa aspekta genetike nema značajnih razlika koje bi ukazivale na drevnu odvojenost. Ovi podaci dolaze iz obimne studije pod nazivom „Genetička istorija Balkana od rimske granice do migracija Slavena“, koja je objavljena krajem 2023. godine.
U ovoj studiji, naučnici su analizirali DNK 146 skeleta iz perioda od prvog milenijuma nove ere. Ti ostaci su iskopani na ukupno 20 lokaliteta širom Balkana, uključujući Hrvatsku, Srbiju, Severnu Makedoniju, Albaniju, Bugarsku, Rumuniju i Grčku. U pitanju su nalazi stari više od hiljadu godina, a njihova analiza omogućila je detaljno praćenje promena koje su oblikovale današnje stanovništvo regiona.
Jedan od najvažnijih zaključaka studije jeste da su genetski profili analiziranih osoba iz prošlosti gotovo identični današnjim stanovnicima Jugoistočne Evrope. Drugim rečima, uprkos nacionalnim i jezičkim razlikama koje danas postoje, ljudi sa Balkana dele zajedničko poreklo koje je oblikovano kroz slične istorijske procese. Bez obzira na političke granice i savremene identitete, genetski tragovi jasno ukazuju na istovetne migracione tokove i mešanja u prošlosti.
Tokom istraživanja, ustanovljeno je da su ključni demografski događaji koji su oblikovali savremene balkanske narode započeli oko 1000. godine nove ere. Tokom prethodnih vekova, naročito između 250. i 550. godine, došlo je do masovnih migracija iz srednje i severne Evrope, kao i iz oblasti Pontijsko-kaspijske stepe. Ova oblast se prostire od severnih delova Crnog mora pa sve do današnjeg Kazahstana i bila je ključno područje odakle su ljudi stizali na Balkan.
Nakon sloma rimske vladavine, između 6. i 10. veka, usledio je novi talas migracija, ovaj put iz severoistočne Evrope, gde su se kretali slovenski narodi. Prema rezultatima studije, danas se DNK slovenskih migranata može pronaći kod čak 30 do 60 procenata stanovništva Balkana, što jasno ukazuje na njihov ogroman uticaj na genetsku sliku regiona.
- Ono što je naročito zanimljivo jeste da novi narodi koji su dolazili nisu potpuno zamenili postojeće populacije, već su se sa njima mešali. Tako je u genetskom kodu današnjih ljudi moguće pronaći tragove još starijih kultura. Na primer, oko 22 posto genetskog materijala današnje populacije Balkana potiče od ljudi koji su ovde živeli tokom bronzanog i gvozdenog doba. Uz to, oko 23 posto potiče od predaka koji su živeli u oblasti današnje Zapadne Anadolije.
Ova otkrića dodatno potvrđuju tezu da je Balkan uvek bio mesto susreta naroda i civilizacija. Genetski mozaik današnjih stanovnika pokazuje neprekinut tok kretanja, prilagođavanja i razmene među raznim grupama koje su kroz vekove naseljavale ovaj prostor. Složenost tog nasleđa ne može se svesti na savremene nacionalne identitete, već otkriva duboko isprepletenu zajedničku prošlost.
Ova studija, zasnovana na najnovijim genetskim tehnikama, predstavlja dragoceni doprinos razumevanju istorije Balkana, ne kroz mitove i legende, već kroz konkretne biološke dokaze. Primenom savremene nauke, pružena je jasna slika o tome kako su se formirale današnje populacije, a pritom se ruše mnoge predrasude koje su kroz vekove razdvajale ljude na ovom prostoru.